مسئله ی مقدس
یک مسئله‌ی بسیار مهم، پرداختن به شرکتهای دانش‌بنیان است .مسئله ی مقدس
یک مسئله‌ی بسیار مهم، پرداختن به شرکتهای دانش‌بنیان است .نقش اساسی دانشگاه‌ها در تحقق اهداف اقتصاد دانش‌بنیان
استادیار دانشگاه مدیریت دانشگاه تهران گفت: بی شک دانشگاه به عنوان مکان اصلی تولید علم می‌تواند نقشی اساسی در تحقق اقتصاد دانش بنیان در کشور و دانشگاه‌ها ایجاد کند.
به گزارش خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان؛
احسان چیت‌ساز استادیار دانشگاه مدیریت دانشگاه تهران در سومین همایش
ملی فناوری سلامت که در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد، گفت: بر
اساس سند چشم‌انداز 20 ساله کشور در سال 1404 اقتصاد ایرانی بایستی به
اقتصاد دانش بنیان تبدیل شود. همچنین یکی از مباحث مهم در برنامه ششم توسعه اقتصاد دانش بنیان و جایگاه آن جهت تحقق اقتصاد مقاومتی است.
وی ادامه داد: اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است که باعث تولید ثروت از راه دانش می‌شود و کاربرد دانش و اطلاعات در آن اهمیت بالایی دارد.
استادیار دانشگاه مدیریت دانشگاه تهران بیان کرد: بی شک دانشگاه به عنوان مکان اصلی تولید علم و دانش علاوه بر مأموریت‌های آموزشی – تحقیقاتی خود نقش محوری در تحقق اهداف اقتصاد دانش بنیان خواهد داشت و در این بین دانشگاههای نسل سوم و کارآفرین با هدف تجاریسازی دانش و تربیت دانشجویان کارآفرین بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته‌اند.
چیت‌ساز عنوان کرد: با توجه به نقش کلیدی ارتباط صنعت با دانشگاه به منظور تعریف ایده‌های دارای قابلیت تجاریسازی و قدرت انتقال به درون جامعه امروزه راه‌اندازی دفاتر انتقال فناوری در دانشگاه به منظور تحقق اهداف دانشگاههای نسل سوم از اهمیت بالایی برخوردار است.
وی اظهار داشت: حوزه سلامت با توجه به جامعه هدف خود یکی از حوزه‌های بسیار مستعد به منظور هدف‌گذاری توسط شرکتهای دانش بنیان است که می‌تواند نقش برجسته‌ای در درآمدزایی، ایجاد اشتغال و افزایش صادرات کالاهای دانش بنیان در کشور داشته باشد.
استادیار دانشگاه مدیریت دانشگاه تهران تصریح کرد: با توجه به سیاست‌های کلان دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه توسعه نوآوری، فناوری و تجاریسازی دانش بنیان سلامت، معاونت تحقیقات و فناوری این دانشگاه اقدام به راه‌اندازی دفتر تجاریسازی فناوری سلامت با هدف توسعه، حمایت و نهادینه نمودن ایده‌های دارای قابلیت تجاریسازی در حوزه پزشکی و سلامت نموده است.
اهمیت برگزاری فن‌بازار‌های فناوری در تجاری سازی محصولات
چیت‌ساز ادامه داد: یکی از بسترهای مهم در توسعه فناوری و تجاریسازی فناوری سلامت برگزاری فن‌بازار‌های فناوری سلامت است. فن‌بازار سلامت یا بازار فناوری سلامت در واقع همان بنگاه تخصصی معاملات فناوری سلامت است که محلی برای معرفی و مبادلات فناوری سلامت و پزشکی می‌باشد.
استادیار دانشگاه مدیریت دانشگاه تهران، اضافه کرد: در این راستا یکی از اقدامات مهم در معرفی بهتر فن‌بازارها به جامعه دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی و صنعتی راه‌اندازی یک نشریه خبری، تحلیلی، آموزشی و پژوهشی است که نقش مهمی در فرآیند ثبت و نشر تبادل اخبار و رویدادها و دستاوردهای حاصل از تجاریسازی ایده‌های دانش بنیان و نیز ایجاد بستری مناسب برای توسعه ارتباط میان پژوهشگران و فناوران در عرصه نوآوری و تجاریسازی می‌باشد.
چیت‌ساز یادآور شد: امیدواریم گامی مفید هر چند کوچک در ایجاد انگیزه و تبادل نظرات و ایده‌ها در توسعه تجاریسازی سلامت و ایجاد زمینه همکاری اصولی در زمینه سلامت و اقتصاد دانش بنیان در درون دانشگاه‌ها شکل بگیرد.
اقتصاد دانش بنیان
امین امینیاناقتصاد دانش بنیان یکی از اصلی ترین ارکان اقتصاد مقاومتی می‌باشد.
اهمیت اقتصاد دانش بنیان در ایجاد اشتغال پایدار و نقش آن در پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی بر کسی پوشیده نیست.
در تاریخ علم اقتصاد، آقای “آدام اسمیت“(Adam Smith) که ملقب به پدر علم اقتصاد می‌باشد، معتقد است که داشتن تخصص، در تولید و اقتصاد نقش مهمی دارد.
خلق دانش و به کارگیری آن باعث افزایش کارایی اقتصاد خواهد بود.
این تعاریف و تفاسیر باعث ایجاد پایه ها و زیرساخت های اقتصاد دانش محور شد.
بر همین اساس است که اکنون علم و نوآوری نقش پر رنگ تری در ایجاد یک اقتصاد قوی نسبت به سایر عوامل خواهند داشت.
چیزی که مسلم است نقش مهم استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد مقاومتی می‌باشد.
این فناوری ها با تسهیل نمودن جریان اطلاعات و در نهایت انتقال راحت تر دانش، نقش به سزایی در شکل گیری اقتصاد دانش بنیان ایفا می‌کند.
اهمیت اقتصاد دانش بنیان را می‌توان از رویکرد کشورهای پیشرفته در این حوزه فهمید.
تعریف اقتصاد دانش بنیان چیست؟
اقتصاد دانش بنیان دارای تعاریف متعددی می‌باشد.
ولی می‌توان به صورت کلی تعریف اقتصاد دانش بنیان را به صورت زیر بیان نمود.
در این اقتصاد، تولید و توزیع، مبتنی بر کاربرد دانش و اطلاعات است.
به عبارتی، در این اقتصاد کاربرد دانش و اطلاعات نقش به سزایی ایفا می‌کند.
با توجه به اهمیت این اقتصاد، بر روی صنایعی که بر پایه‌ی دانش ایجاد شده‌اند، توجه و سرمایه گذاری بیشتری صورت می‌گیرد.
با توجه به تعریف اقتصاد دانش بنیان می توان صنایع دانش بنیان را نیز مشخص نمود.
این صنایع بیشتر در نوآوری و خلق تکنولوژی جذب سرمایه نموده و این سرمایه را در جهت افزایش دانش و در واحدهای فناوری هزینه می‌نمایند.
در نهایت می‌توان گفت که اقتصاد دانش محور موفق، نوعی از اقتصاد است که صنایع و کسب و کارهای آن همواره از کاربرد و توزیع دانش در سطح مورد نیاز خود استفاده نمایند.
لذا می‌توان گفت زمانی این اقتصاد به نتیجه خواهد رسید که تمام بخشهای یک کشور در زمینه های اجتماعی، سیاسی و … در این راستا قدم بردارند.
اهمیت اقتصاد دانش بنیان اگر برای همه مسئولین یک مملکت مشخص گردد، پیش نیازهای لازم جهت به نتیجه رسیدن این نوع از اقتصاد را فراهم می‌سازند.
بیان درست تعریف اقتصاد دانش محور در تعریف شرکت دانش بنیان، می‌تواند روشن کننده مسیر پیش روی اقتصاد دانش بنیان باشد.
الزامات برای پیاده سازی اقتصاد دانش بنیان
با توجه به تعریف اقتصاد دانش بنیان برای پیاده سازی این نوع اقتصاد، می‌بایست چندین اقدام از سمت آن کشور صورت پذیرد.
۱- روابط مناسب خارجی
۲- بها دادن به ایده پردازی و استفاده از ایده های خلاقانه
۳- بالا بردن جایگاه شرکت های دانش محور و دانش بنیان
۴- تسهیل فعالیت شرکت های دانش بنیان
۵- بهبود زیر ساخت آموزشی کشور
۶- بهبود بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات
هر یک از این ۶ مورد اشاره شده، نقش مؤثری در به نتیجه رسیدن یک اقتصاد دانش بنیان در کشور ایفا می‌کند.
زمانی که به ایده پردازی بها داده شود، واحدهای تحقیق و توسعه پویا تر شده و ایده ها و نوآوری های زیادی در کشور به وجود خواهد آمد.
در این زمان است که قوانین می‌بایست وارد این صحنه شده و با مشخص نمودن چهارچوب ها و در نظر گرفتن اهمیت اقتصاد دانش محور سعی در کمک به این ایده پردازی‌ها و حمایت از مالکیت آن نماید.
با داشتن روابط بین‌المللی، ورود ایده های نوآورانه به کشور تسهیل شده و سرعت انتقال دانش و توسعه و کاربرد آن بهبود می‌یابد.
توسعه و گسترش دانش، دارای سرعت بالایی می‌باشد.
همین موضوع سبب می‌شود که یک ساختار نظام مند آموزش در کشور راه ورود این دانش را در دل جامعه باز نماید.
این امر سبب به وجود آمدن روز افزون شرکت های دانش محور و دانش بنیان و رشد این نوع از اقتصاد خواهد بود.
از این رو می بایست سرمایه گذاری در شرکت های دانش بنیان و محصولات دانش بنیان صورت پذیرد.
یکی از اصول اقتصاد دانش بنیان این است که می‌بایست سرمایه گذاری در بخش فناوری و زیر ساخت های آن می‌بایست صورت پذیرد.
اهمیت اقتصاد دانش محور به قدری است که در صورت وجود محدودیت مالی، می‌بایست از هزینه های جاری کاسته و به این بخش سرمایه وارد نمود.
در اقتصاد دانش محور، یکی از مهم ترین عوامل سرعت انتقال دانش می‌باشد.
با توجه به سرعت رشد دانش، سرعت انتقال این دانش در سطح جامعه بسیار حائز اهمیت خواهد بود.
لذا بهبود بسترهای فناوری اطلاعات و ارتباطات نقش مؤثری در اقتصاد دانش محور کشور خواهند داشت.
فراداده رایانه سورنا، نمونه یک شرکت موفق در اقتصاد دانش بنیان!
شرکت فراداده با سابقه بیش از ۱۰ سال فعالیت در حوزه فناوری اطلاعات به عنوان یک شرکت دانش بنیان در حال فعالیت می‌باشد.
در ابتدا این شرکت با راه اندازی یک سامانه جامع و کاربردی، بستری را برای ارسال پیامک انبوه که بعدها به عنوان سامانه پیامک مشهور گردید، فراهم ساخت.
این سامانه با توجه به نوع کارکرد آن برای ارسال پیامک تبلیغاتی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
همین امر موجب شد تا با حذف تراکت های تبلیغاتی، میزان مصرف کاغذ برای تبلیغات و اطلاع رسانی ها در سطح جامعه به نسبت زیادی کاهش یابد.
پنل اس ام اس فراداده علاوه بر کاربردهای تبلیغاتی یا خدماتی، با ایجاد بستری مناسب توانست تا برای بیش از ۲۰۰۰ فرد حقیقی و حقوقی ایجاد اشتغال نماید.
بکارگیری دانش روز برنامه نویسی موجب گردید تا سیستم های نوینی در حوزه VoIP و همچنین نرم افزارهای کاربردی از جمله اولین سایت ساز کاملا بومی را خلق نماید.
یک مسئله‌ی بسیار مهم، پرداختن به شرکتهای دانش‌بنیان است
یک مسئله‌ی بسیار مهم، پرداختن به شرکتهای دانش‌بنیان است؛ این ما را پیش خواهد برد. شرکتهای دانش‌بنیان، هم علمند، هم اقتصادند. پرداختن به شرکتهای دانش‌بنیان یکی از اساسی‌ترین کارها است؛ این جزو اولویّتها است و باید به این پرداخت. البتّه بعضی از شرکتهای دانش‌بنیان می‌آیند شکایت میکنند و گزارش میدهند به ما. مسئولین توجّه کنند به این نکته.
پنج ضرورت تحقق «اقتصاد دانش بنیان»
(دانشجوی دکتری اقتصاد. این یادداشت در پایگاه مجازی مقام معظم رهبری درج گردیده، که توسط نشریه معارف تلخیص و ویرایش شده است.)
رهبر معظم انقلاب در دیدار با اساتید دانشگاه ها با تأکید بر ضرورت عدم توقف حرکت علمی کشور، رشد حرکت علمی را باعث بی اثر شدن تحریم ها دانستند و فرمودند: «با نگاه علمی به مسائل کشور، و توجه به علم، و پیوند دادن علم و صنعت و کشاورزی. .. تحریم ها بی اثر خواهد شد. و ما در این زمینه ها میدان کار برایمان باز است و می توانیم کار کنیم؛ شرکت های دانش بنیان یکی از اساسی ترین کارها در مقوله ی همین اقتصاد مقاومتی است که مطرح شده و درباره ی آن بحث شده است و مورد تأیید و تصدیق همه ی اطراف مسائل کشور قرار گرفته است.» اما تولیدات دانش بنیان چگونه می توانند ما را در برابر تهدیدات و حملات اقتصادی ایمن کنند و چه ضرورتی برای این تولیدات در کشور وجود دارد؟ یادداشت زیر به پنج ضرورت تحقق اقتصاد دانش بنیان در کشور می پردازد.
طبق تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، اقتصاد دانش بنیان، اقتصادی است که بر اساس «تولید و توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات» شکل گرفته و سطح بالایی از سرمایه گذاری در آن به «ابداع» و «نوآوری» اختصاص می یابد و فناوری های کسب شده با شدت بالایی مصرف می شوند و نیروی کار از تحصیلات عالی برخوردار است.[1]
یکی از مهم ترین محورهایی که در سیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی به آن توجه خاصی گردیده، پیشتازی اقتصاد دانش بنیان می باشد. در همین راستا رهبر معظم انقلاب ارتقای جایگاه جهانی کشور و افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات دانش بنیان و دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانش بنیان در منطقه را به عنوان یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی دانستند. یکی از اموری که می تواند کمک نماید تا کشور به میزان تولید دانش بنیان دست پیدا نماید، درک ضرورت تولید دانش بنیان در جامعه می باشد. در این یادداشت سعی خواهد شد به ضرورت اقتصاد دانش بنیان اشاره گردد. این موارد عبارتند از:
۱. تولید بالای محصولات دانش بنیان در دنیا و سهم اندک آن در ایران
توسعه بخش خدمات قابل رقابت و همخوانی بالاخص خدمات دانش بنیان، پایه و کلید اساسی اقتصاد مدرن به شمار می آید. در سال ۲۰۱۲ حدود ۶۴ درصد از فعالیت های اقتصادی دنیا به بخش خدمات اختصاص داشت و این رقم در برخی کشورهای پیشرفته نزدیک ۸۰ درصد می باشد. آمارها نشان می دهد که تولیدات دانش بنیان در کشورهای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه که کشورهای قدرتمند اقتصادی در آن عضو هستند به سرعت در حال افزایش می باشد و صادرات و تولیدات محصولات با فناوری بالا در این کشورها در این سال ها به شدت افزایش پیدا نموده است. اما سهم ایران از صادرات کالاهای با فناوری بالا نسبت به کشورهای مشابه بسیار پایین تر است. همچنین آمار مقایسه ای میان تولیدات دانش بنیان در سال ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ حاکی از آن است که علی رغم رشد برخی از کشورها، ایران در این مدت نتوانسته آن چنان که در برخی حوزه های دیگر پیشرفت قابل ملاحظه ای داشته، در تولیدات دانش بنیان نیز به آن میزان پیشرفت نماید.
با عنایت به آمار ارائه شده می توان نتیجه گرفت که کشور ایران نتوانسته از ظرفیت تولیدات دانش بنیان به خوبی در اقتصاد خویش استفاده نماید و بر خلاف اقتصاد کشورهای مدرن، اقتصاد دانش بنیان نقش بسزایی در توسعه کشورمان ایفا نمی کند. بنابراین درصورتی که قرار باشد اقتصاد کشورمان دانش بنیان شود، بایستی تغییراتی در ساختار اقتصادی کشور پدید آید.
۲. ارزش افزوده بالای محصولات دانش بنیان
بنا بر سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب یکی از اهداف مهم اقتصاد مقاومتی نیل به اهداف سند چشم انداز ۲۰ ساله و متناسب با آن نرخ رشد اقتصادی هشت درصدی می باشد. یکی از ویژگی ها و پتانسیل های تولیدات دانش بنیان، ارزش افزوده بالا و فراوان این محصولات می باشد. همچنین به دلیل مبتنی بودن این محصولات بر اساس خلاقیت، امکان تولید نسل جدید این محصولات با قابلیت های بالاتر و ارزش افزوده بیشتر و مداوم را فراهم می آورد. از این رو سرمایه گذاری بر روی این محصولات، رشد مداوم را برای کشور به ارمغان می آورد.
۳. زیرساخت های مناسب و فراوان در کشور
یکی از اموری که می تواند تولید دانش بنیان را در کشور تسهیل نماید و باعث شود این محصولات با قیمت پایین تری تولید شود، زیرساخت ها و شرایط نهادی موجود در کشور است. طبق تئوری تجارت بین الملل، هر کشور در صورتی می تواند کالایی را ارزان تر تولید نماید که تولید آن کالا بیشتر به نهاده هایی نیاز داشته باشد که آن نهاده ها در آن کشور از وفور نسبی بیشتری برخوردار باشند. تولیدات دانش بنیان برخلاف تولیدات سنتی، بر «ابتکار» و «خلاقیت» استوار است و به همین دلیل فراوانی نیروی انسانی تحصیل کرده و متخصص نقش مهمی در پدید آمدن مزیت رقابتی ایفا می کند. اگرچه ممکن است ایران در برخی شرایط نهادی ضعف داشته باشد، اما از منظر شاخص های نیروی تحصیل کرده و آموزش، در جایگاه مناسبی قرار دارد.
۴. جمعیت و تراکم بالای جمعیت شهرنشین
با عنایت به این که شرایط و زیرساخت های مناسب مانند «نیروی کار تحصیل کرده»، «خدمات اینترنتی» و «نزدیکی به بازار مصرف» در شهر ها بیشتر از دیگر مناطق مهیا است، بنابراین شهرها محل مناسب تری برای تولیدات دانش بنیان به شمار می روند. آمارها نشان می دهد جمعیت شهرنشین ایران در سال ۱۳۵۵ حدود ۴۷ درصد بوده است؛ ولی این رقم در سال۱۳۹۰، به 4/71 درصد رسیده است. این به این معنی است که در این سال ها جمعیت شهری کشور ۱.۵ برابر شده است. این مسأله اقتضا می کند ظرفیت تولیدی کشور متناسب با تراکم جمعیتی تغییر پیدا نماید. این در حالی است که تولیدات سنتی توانایی پاسخگویی به نیازهای افراد شهرنشین را ندارد و متناسب با ظرفیت نیست. از این رو تغییر نهادهای تولید و حرکت به سمت تولیدات دانش بنیان امری ضروری و حیاتی است.
۵. جایگاه اقتصاد دانش بنیان در استقلال کشور
پنجمین دلیل برای ضرورت اقتصاد دانش بنیان در اقتصاد کشور، دشواری و زمان بر بودن تولید این محصولات در داخل است. معمولاً ساخت محصولات دانش بنیان نیازمند صرف هزینه و زمان بالایی است و همین امر باعث ایجاد انحصار در این محصولات می گردد. بنابراین چنین ویژگی باعث شده تا در صورت قطع صادرات این محصولات به ایران از سوی دشمنان خارجی، امکان تولید آن در کوتاه مدت برای ما وجود نداشته باشد. این مسأله می تواند در تولید کشور نقصان های زیادی پدید آورد. به همین دلیل برنامه ریزی به منظور فراهم آوری زیرساخت های توسعه محصولات دانش بنیان به منظور حفظ استقلال ضرورتی انکارناپذیر است.